نسیب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
علی بن ابراهیم نسیب (
۴۲۴ ـ
۵۰۸ هـ.ق) خطیب و محدث به دلیل انتساب به جد پنجمش ابن ابی‌الجن،
جنی لقب گرفته است.
از خاندان علوی و نسبش به اسماعیل پسر
امام صادق (علیه‌السلام) می‌رسد.
وی از علمای اهل سنت به شمار می‌رود.
دلیل این موضوع تربیت و آموزش نزد ابوعمران صقلی، استاد سنی‌مذهبش بود.
وی دانشمندی بزرگ، مورد اعتماد، خوش‌اخلاق و معروف در دمشق بود و از بیش از ۳۵ استاد در شهرهای مختلف حدیث و علوم دینی آموخت.
وی
قرآن را نزد ابوعلی حسن بن علی بن ابراهیم اهوازی فرا گرفته و از محمد بن عبدالرحمان بن ابی نصر تمیمی،
ابوبکر خطیب بغدادی و رشأ بن نظیف مقر حدیث آموخته است.
محدثانی همچون علی بن عساکر، عبدالعزیز کتّانی، عبدالباقی بن محمد تمیمی، خضر بن شبل حارثی،و هبه‌اللّه بن حسین امین در شمار شاگردان او هستند.
مهم‌ترین اثر او
کتاب الفوائد در بیست جزء است که بسیاری از روایاتش در آن جمع‌آوری شده است.
سرانجام در سال ۵۰۸ (هجری قمری) در
دمشق درگذشت.
ابوالقاسم علی بن ابراهیم بن عباس علوی حسینی دمشقی ملقب به
نسیب و
جنی خطیب و محدث دمشق که به دلیل انتساب به جد پنجمش ابن ابی‌الجن،
جنی لقب گرفته است.
وی از خاندان علوی است و نسب او با نُه واسطه به اسماعیل پسر امام صادق (علیه‌السلام) می‌رسد؛ ولی با وجود این، از عالمان
اهل‌سنت به‌شمار می رود.
گویا علت عمده‌اش آن است نزد ابوعمران صقلی سنی‌مذهب آموزش دیده و تربیت یافته و به استاد خود سخت علاقه‌مند بوده و احادیث بسیاری از او روایت کرده است.
هرچند سپردن تربیت او به ابوعمران، سنی بودن پدرش را نیز تقویت می کند.
علی بن ابراهیم در سال ۴۲۴ (هجری قمری) در دمشق زاده شده و در سال
۴۳۸ (هجری قمری) یعنی در چهارده سالگی تحصیلات خود را آغاز کرد.
نسیب را دانشمندی بزرگ، مورد اعتماد، خردمند، باابهت و خوش مشرب توصیف کرده اند که میان مردم دمشق شهرت و نفوذ بسیار داشت و همواره از سوی مردم و علما ستایش می شد.
او که خطیب طراز اول دمشق بود، به علت اشتباهی که در نخستین امامت نماز میت مرتکب شد و یکی از تکبیرهای نماز را کم گفت، به درخواست پدرش از امامت نماز میت منع شد و او هم تا آخر عمر از این کار پرهیز کرد.
نسیب به جز ابوعمران، از بیش از ۳۵ استاد و در شهرهای گوناگون دانش فرا گرفته است
که حکایت از سفرهای او نیز دارد.
وی قرآن را نزد ابوعلی حسن بن علی بن ابراهیم اهوازی فرا گرفته و از محمد بن عبدالرحمان بن ابی نصر تمیمی،
ابوبکر خطیب بغدادی، رشأ بن نظیف مقر، سلیم بن ایوب فقیه رازی در ایله و کریمه دختر احمد بن محمد بن حاتم مروزی در
مکه حدیث آموخته و روایت کرده است.
ابوالقاسم محدثانی همچون
علی بن عساکر،
عبدالعزیز کتّانی،
عبدالباقی بن محمد تمیمی،
خضر بن شبل حارثی،
هبه‌اللّه بن حسین امین،
ابوالمعالی سلّمی، وهب بن سلیمان سلّمی و ابوطالب بن ابی‌عقیل در شمار شاگردان و راویان اویند که برخی از آنان از دانشمندان بنام و ساکن شهرها و مناطق گوناگونی چون دمشق،
بغداد، نیشابور، مزه و بیت لهیا بوده اند و سمعانی آنان را دیده و احادیث ابوالقاسم نسیب را از آنان روایت کرده است.
جنی تنها اثر او
کتاب الفوائد در بیست جزء است که خطیب بغدادی بسیاری از روایات او را در آن گرد آورده است.
اسماعیل پاشا آن را ده جزء آورده است.
حسینیدر سال ۵۰۸ (هجری قمری) در دمشق درگذشت و در مقبره فخریه دفن شد.
بنا به وصیت او فقیه اهل‌سنت ابوالحسن جمال الاسلام بر او نماز گزارد و از شرکت شیعیان در این مراسم جلوگیری به‌عمل آمد.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «علی بن ابراهیم نسیب»، ج۴، ص۲۳۹-۲۴۰.
