دعوت دایه به تقوا (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در
قرآن کریم به رعایت
تقوا از جانب
دایه فرزند شیرخوار سفارش شده است.
خداوند در
قرآن کریم به لزوم رعایت
تقوا از سوی
دایه نسبت به حقوق
فرزند شیرخوار سفارش کرده است:
«والولدت یرضعن اولـدهن حولین کاملین لمن اراد ان یتم الرضاعة وعلی المولود له رزقهن وکسوتهن بالمعروف لاتکلف نفس الا وسعها لاتضار ولدة بولدها ولا مولود له بولده وعلی الوارث مثل ذلک فان ارادا فصالا عن تراض منهما وتشاور فلا جناح علیهما وان اردتم ان تسترضعوا اولـدکم فلا جناح علیکم اذا سلمتم ما ءاتیتم بالمعروف واتقوا الله واعلموا ان الله بما تعملون بصیر؛
مادران، فرزندان خود را دو سال تمام،
شیر می‌دهند. (این) برای کسی است که بخواهد دوران شیرخوارگی را تکمیل کند. و بر آن کس که
فرزند برای او متولّد شده (
پدر)،
لازم است
خوراک و
پوشاک مادر را به طور شایسته (در مدت شیر دادن بپردازد؛ حتی اگر
طلاق گرفته باشد.) هیچ کس موظّف به بیش از مقدار توانایی خود نیست! نه
مادر (به خاطر
اختلاف با پدر)
حق ضرر زدن به
کودک را دارد، و نه پدر. و بر
وارث او نیز لازم است این کار را انجام دهد (هزینه مادر را در دوران شیرخوارگی تأمین نماید). و اگر آن دو، با رضایت یکدیگر و
مشورت، بخواهند کودک را (زودتر) از شیر بازگیرند،
گناهی بر آنها نیست. و اگر (با عدم توانایی، یا عدم موافقت مادر) خواستید دایه‌ای برای فرزندان خود بگیرید، گناهی بر شما نیست؛ به شرط اینکه حق گذشته مادر را به طور شایسته بپردازید. و از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید! و بدانید خدا، به آنچه انجام می‌دهید، بیناست!»
گاه می‌شود که
مادر از
حق خود در مورد
شیر دادن و
حضانت و نگاهداری فرزند خودداری می‌کند و یا به راستی مانعی برای او پیش می‌آید، در این صورت باید
راه چاره‌ای اندیشید و لذا در ادامه
آیه می‌فرماید: اگر (با عدم توانایی یا عدم موافقت مادر) خواستید دایه‌ای برای فرزندان خود بگیرید، گناهی بر شما نیست، هرگاه
حق گذشته مادر را بطور شایسته بپردازید (و ان اردتم ان تسترضعوا اولادکم فلا جناح علیکم اذا سلمتم ما آتیتم بالمعروف).
در
تفسیر جمله: اذا سلمتم ما آتیتم بالمعروف، نظرات گوناگونی از سوی مفسران اظهار شده، گروهی تفسیر بالا را پذیرفته‌اند که انتخاب دایه به جای مادر، پس از رضایت طرفین، بی مانع است مشروط بر اینکه این امر سبب از بین رفتن حقوق مادر، نسبت به گذشته نشود، بلکه حق او نسبت به مدتی که شیر می‌دهد طبق
عادت پرداخته شود. در حالی که بعضی آن را ناظر به حق دایه دانسته‌اند و گفته‌اند باید حق او طبق
عرف عادت پرداخت شود، بعضی نیز گفته‌اند منظور از این جمله توافق پدر و مادر در مساله انتخاب دایه است. و بنابراین تاکیدی می‌شود بر جمله قبل، ولی این تفسیر ضعیف به نظر می‌رسد و صحیح تر همان تفسیر اول و دوم می‌باشد و مرحوم طبرسی تفسیر اول را ترجیح داده است.
در پایان
آیه به همگان
هشدار می‌دهد که، تقوای الهی پیشه کنید و بدانید
خدا به آنچه انجام می‌دهید بینا است (و اتقوا الله و اعلموا ان الله بما تعملون بصیر). مبادا کشمکش میان
مرد و
زن،
روح انتقام جویی را در آنها زنده کند و سرنوشت یکدیگر و یا کودکان مظلوم را به خطر اندازند، همه باید بدانند خدا دقیقا مراقب اعمال آنها است. این احکام دقیق و
حساب شده و هشدارهای آمیخته به آن به خوبی نشان می‌دهد که
اسلام تا چه حد برای حقوق کودکان و همچنین مادران اهمیت قائل شده است و رعایت حداکثر
عدالت را در این زمینه سفارش می‌کند، آری اسلام بر خلاف آنچه در دنیای ستمکاران وجود دارد که حقوق ضعیفان همیشه پایمال می‌شود، حداکثر اهمیت را به حفظ حقوق آنان داده است.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «دایه».
