محمد بن یحیی صولی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابوبکر محمد بن یحیی بن عبداللّه صولی کاتب کاتب،
ادیب و شاعر برجسته‌ای بود که در
بغداد به دنیا آمد و در همان‌جا تحصیل کرد.
جدش یکی از داعیان دولت
بنی عباس بود.
او تحت آموزش استادانی چون
ثعلب و
مبرد قرار گرفت و به عنوان محدثی حافظ و ادیب شناخته شد.
صولی به دربار خلیفه‌های
راضی باللّه و
مقتدر باللّه راه یافت و از ندیمان آنها شد.
او در شطرنج مهارت ویژه‌ای داشت.
وی در پایان عمر به
بصره رفت و در سال
۳۳۵ هجری در آنجا درگذشت.
آثار او شامل کتاب‌هایی در زمینه
تاریخ خلفا، شعر و ادبیات است که به طور گسترده‌ای به ثبت رسیده‌اند.
محمد صولی در بغداد به دنیا آمد و در همان شهر نشو و نمای یافت.
جدش یکی از داعیان دولت بنی عباس بود.
او با فنون آداب خلفا و اخبار ملوک، اشراف و طبقات از شعرا آشنا بود و کتاب‌هایی درباره این گروه‌ها را نوشت.
علمای
رجال،
اهل سنّت، وی را محدثی حافظ، کثیر الروایه، دارای اعتقادات و طریقتی نیکو و صحیح و مقبول القول دانسته‌اند.
صولی ادیب، شاعر، کاتب و عالمی فاضل بود که به دربار راضی باللّه و سپس مقتدر باللّه راه یافت و از ندیمان خلیفه شد.
وی در بازی شطرنج مهارت ویژه‌ای داشت؛ به طوری که ضرب‌المثل شده بود.
صولی نزد ثعلب، مبرد،
ابوالعینا محمد بن قاسم و
ابوالعباس کدیمی مشغول به تحصیل شد و به درجات عالیه‌ای رسید و جزو علما و دانشمندان بزرگ عصر خود قرار گرفت.
کسانی چون
ابوعمر بن حیویه،
ابوبکر بن شاذان،
ابوالحسن دارقطنی،
ابن جندی و
مرزبانی از
محمد بن یحیی روایت کرده‌اند.
محمد صولی با فنون آداب خلفا و اخبار ملوک، اشراف و طبقات از شعرا آشنا بود و کتاب‌هایی درباره این گروه‌ها را نوشت.
محمد آثار بسیاری را نوشت که عبارت‌اند از:
•
الاوراق فی اخبار الخلفاء و الشعرا، •
اخبار من بقی من بنی العباس، •
اخبار ابن هرمه و مختار شعره.
•
اخبار السید الحمیری و مختار شعره، •
اخبار احمد بن یوسف و مختار شعره، •
اخبار سُدیف و مختار شعره.
•
المرثدی فی الشعر و الشعرا، •
الوزرا، •
العباده.
•
ادب الکتاب (ادب الکاتب) علی الحقیقه، •
تفضیل السنان، •
الشبان.
•
الانواع، •
رمضان، •
سئوال و جواب رمضان لأبی المنجم.
•
الشامل فی علم القرآن، •
مناقب علی بن محمد بن الفرات، •
اخبار ابی تمام.
•
اخبار الجبائی ابی سعید، •
العباس بن احنف و مختار شعره رسالته، •
فی السعاده.
•
اخبار ابی عمرو بن العلا، •
الغرر که به صورت امالی است، •
گردآوری اشعاری از شاعران به ترتیب حروف الفبا،
•
اخبارالشعراء، •
شرح الحماسه، •
الشطرنج، •
ما اتفق لفظه و اختلف معناه.
•
اخبار القرامطه، •
نظم.
•
وقعه الجمل، •
الورقه.
•
الکتاب.
•
رسالة فی اخبار الشعرا.
•
جزء فی الحدیث.
•
اخبار وزراء بنی العباس.
•
رجال ابی بکر محمد بن یحیی بن العباس الصولی الشطرنجی.
صولی در پایان عمر، بغداد را به قصد بصره ترک کرد و سرانجام در سال ۳۳۵ هجری در بصره به طور ناگهانی از دنیا رفت.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد ـ صولی»، ج ۲، ص ۴۰۵.
