• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن علی طبری (مقاله‌دوم)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





محمد بن علی طبری (زنده در ۵۵۳ هـ.ق) محدث ثقه و فقیه امامی منسوب به کجور مازندران بود.
وی در شهرهای مختلف به تحصیل و روایت حدیث پرداخت.
او از مشایخ بزرگ شیعه روایت کرد و شاگردانی برجسته پرورش داد.
از آثارش می‌توان به شرح مسائل الذریعة، الفرج فی الاوقات، الزهد و التقوی و مهم‌ترین اثرش بشارة المصطفی لشیعة المرتضی اشاره کرد که در بیان فضائل اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و منزلت شیعه نگاشته شده است.
جزئیات زندگی و زمان تولد و وفات او روشن نیست.



محمد بن علی بن محمد عمادالدین طبری آملی کُجی محدثِ ثقه و فقیهِ امامی، منسوب به کُجور، از نواحی تنکابن مازندران بود.
از تاریخ تولد و وفات و هم‌چنین دیگر ابعاد حیات فردی و اجتماعی وی اطلاع چندانی در دست نیست.
به گفته آقابزرگ، محمد بن جعفر مشهدی در کتاب المزار در تاریخ ۵۵۳ (هجری قمری) از او روایت کرد و معلوم می‌شود وی در این تاریخ زنده بود.
او به شهرهای گوناگون ازجمله ری، آمل، نیشابور، نجف و کوفه مسافرت کرده و از مشایخ بزرگ شیعه حدیث شنیده است.



طبری اساتیدی داشت که از مشایخ او که بسیار از آن‌ها روایت نمود، ابوعلی حسن بن محمد طوسی، ابوعبداللّه محمد بن احمد بن شهریار خازن (داماد شیخ طوسی)، ابوالبقاء ابراهیم بن حسن بن ابراهیم رقا (وفاء) بصری، ابونجم محمد بن عبدالوهاب بن عیسی سمان رازی و ابومحمد حسن بن حسین بن بابویه است.
پدرش ابوالقاسم علی بن محمد، جبار بن علی بن جعفر معروف به حدقه الرازی و ابن خیران بغدادی استادان او هستند.



عمادالدین شاگردانی داشت که از شاگردان او شیخ منتجب‌الدین، سید ابوالفضائل رضا بن ابی‌طاهر بن حسن حسنی نقیب و فقیهِ متکلم سیدجمال‌الدین رضا بن احمد بن خلیفه جعفری ارمی بوده است.
هم‌چنین ابوالحسین قطب‌الدین سعید بن هبه‌اللّه راوندی از او روایت کرده است.



آثار آملی عبارت‌اند از:
• شرح مسائل الذریعة الی اصول الشریعه سید مرتضی در اصول فقه؛
• الفرج فی الاوقات و المخرج بالبینات (بالنیّات)؛
• الزهد و التقوی.
اما مهم‌ترین اثری که از او بر جای مانده و به چاپ رسیده است، کتاب بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، در بیان مقام و منزلت اهل‌بیت (علیهم‌السلام)، مقام و منزلت حضرت علی (علیه‌السلام) و شیعیان او در روز قیامت و در بیان درجات شیعه و کرامات ائمه اطهار (علیهم‌السلام) است.
به گفته آقابزرگ این کتاب بر حسب تقسیم مؤلف در هفده جزء تنظیم گردید؛ ولی کتاب موجود بیش از یازده جزء نیست و آن‌چه تأیید می‌کند مقداری از این کتاب ساقط شده است، این است که سید بن طاووس در کتاب الاقبال، در اعمال ماه رمضان، خطبه شعبانیه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) را از این کتاب نقل کرده، درحالی که این خطبه در متن موجود وجود ندارد و این نشان‌گر این است که آن‌چه به دست ما رسیده است تمام کتاب نیست. از ویژگی‌های مهم این کتاب این است که مؤلف در ذکر سند روایات، به زمان و مکانی که در آن روایات را از مشایخ خود شنیده اشاره می‌کند.
(دیگر منابع: )



۱. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    
۲. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۶.    
۳. حر عاملی، محمد بن حسن، أمل الآمل، ج۲، ص۲۳۴.    
۴. خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۳۰۸.    
۵. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۷.    
۶. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۱۴۶.    
۷. منتجب الدین ابن بابویة، الفهرست، ج۱، ص۱۰۷.    
۸. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۱۱۷.    
۹. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۲.    
۱۰. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۵.    
۱۱. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۱۱.    
۱۲. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۳۹.    
۱۳. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۶، ص۱۵۶.    
۱۴. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۳، ص۲۷۸.    
۱۵. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    
۱۶. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۶.    
۱۷. حر عاملی، محمد بن حسن، أمل الآمل، ج۲، ص۲۳۴.    
۱۸. خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۳۰۸.    
۱۹. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۷.    
۲۰. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۱۴۶.    
۲۱. منتجب الدین ابن بابویة، الفهرست، ج۱، ص۱۰۷.    
۲۲. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۶.    
۲۳. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۱۰.    
۲۴. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۲۰.    
۲۵. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۴.    
۲۶. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۱۳.    
۲۷. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۳۶.    
۲۸. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۱۰۷.    
۲۹. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۷۸.    
۳۰. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۱۱۷.    
۳۱. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۷۸.    
۳۲. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۳، ص۲۷۸.    
۳۳. حر عاملی، محمد بن حسن، أمل الآمل، ج۲، ص۲۳۴.    
۳۴. منتجب الدین ابن بابویة، الفهرست، ج۱، ص۶۵.    
۳۵. منتجب الدین ابن بابویة، الفهرست، ج۱، ص۶۵.    
۳۶. منتجب الدین ابن بابویة، الفهرست، ج۱، ص۱۰۷.    
۳۷. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۶، ص۱۵۶.    
۳۸. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۱۱۷.    
۳۹. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۳، ص۲۷۸.    
۴۰. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    
۴۱. حر عاملی، محمد بن حسن، أمل الآمل، ج۲، ص۲۳۴.    
۴۲. خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۳۰۸.    
۴۳. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۷.    
۴۴. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۲۶.    
۴۵. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۴، ص۶۴.    
۴۶. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    
۴۷. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۶.    
۴۸. حر عاملی، محمد بن حسن، أمل الآمل، ج۲، ص۲۳۴.    
۴۹. نیشابوری کنتوری، حسین، کشف الحجب و الاستار، ج۱، ص۳۵۲.    
۵۰. خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۳۰۸.    
۵۱. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۷.    
۵۲. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۱۴۶.    
۵۳. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۴۲۰.    
۵۴. منتجب الدین ابن بابویة، الفهرست، ج۱، ص۱۰۷.    
۵۵. منتجب الدین ابن بابویة، الفهرست، ج۱، ص۱۰۷.    
۵۶. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۶، ص۱۵۶.    
۵۷. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    
۵۸. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۶.    
۵۹. حر عاملی، محمد بن حسن، أمل الآمل، ج۲، ص۲۳۴.    
۶۰. خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۳۰۸.    
۶۱. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۷.    
۶۲. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۱۴۶.    
۶۳. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۴۲۰.    
۶۴. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۲، ص۶۶.    
۶۵. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۶.    
۶۶. حر عاملی، محمد بن حسن، أمل الآمل، ج۲، ص۲۳۴.    
۶۷. خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۳۰۸.    
۶۸. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۱۴۶.    
۶۹. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۲۶.    
۷۰. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۴، ص۶۴.    
۷۱. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۶، ص۱۵۶.    
۷۲. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۳، ص۲۷۸.    
۷۳. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۲، ص۶۶.    
۷۴. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    
۷۵. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۷۸.    
۷۶. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۶.    
۷۷. حر عاملی، محمد بن حسن، أمل الآمل، ج۲، ص۲۳۴.    
۷۸. نیشابوری کنتوری، حسین، کشف الحجب و الاستار، ج۱، ص۸۶.    
۷۹. خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۳۰۸.    
۸۰. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۱۴۶.    
۸۱. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۴۲۰.    
۸۲. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۱.    
۸۳. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۱۱۷.    
۸۴. نیشابوری کنتوری، حسین، کشف الحجب و الاستار، ج۱، ص۸۶.    
۸۵. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۱۱۷.    
۸۶. حر عاملی، محمد بن حسن، أمل الآمل، ج۲، ص۲۳۴.    
۸۷. نیشابوری کنتوری، حسین، کشف الحجب و الاستار، ج۱، ص۸۶.    
۸۸. خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۳۰۸.    
۸۹. سید بن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، ج۱، ص۲.    
۹۰. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۱۱۸.    
۹۱. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۱۰.    
۹۲. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۲۰.    
۹۳. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۳۹.    
۹۴. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۵۰.    
۹۵. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۶۱.    
۹۶. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۷۵.    
۹۷. طبری، محمد بن محمد، بشارة المصطفی، ج۱، ص۱۴۵.    
۹۸. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۰، ص۲۶.    
۹۹. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۴، ص۶۴.    
۱۰۰. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۶، ص۱۵۶.    
۱۰۱. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    
۱۰۲. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۷۸.    
۱۰۳. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۶.    
۱۰۴. بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۱، ص۱۸۳.    
۱۰۵. حر عاملی، محمد بن حسن، أمل الآمل، ج۲، ص۲۳۴.    
۱۰۶. حر عاملی، محمد بن حسن، أمل الآمل، ج۲، ص۲۹۰.    
۱۰۷. نیشابوری کنتوری، حسین، کشف الحجب و الاستار، ج۱، ص۸۶.    
۱۰۸. نیشابوری کنتوری، حسین، کشف الحجب و الاستار، ج۱، ص۳۵۲.    
۱۰۹. ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ج۱، ص۱۱۹.    
۱۱۰. خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۵، ص۳۰۸.    
۱۱۱. خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۸، ص۲۹.    
۱۱۲. اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة، ج۲، ص۵۷.    
۱۱۳. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۱۴۶.    
۱۱۴. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۴۱۹.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «محمد بن علی طبری»، ج۴، ص۳۴۴.






جعبه ابزار