• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن عبدالکریم شهرستانی (مقاله‌سوم)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن عبدالکریم شهرستانی (مقاله‌سوم)
مقالات مرتبط: محمد بن عبدالکریم شهرستانی، محمد بن عبدالکریم شهرستانی (مقاله‌دوم).


محمد بن عبدالکریم شهرستانی (۴۷۹ ـ ۵۴۸ هـ.ق) متکلم اشعری و نویسنده نامدار قرن ششم هجری قمری بود.
وی نزد استادان برجسته‌ای در خوارزم و نیشابور علوم فقه، کلام، فلسفه و حدیث آموخت.
او مدتی در بغداد به وعظ پرداخت و هم‌زمان با مقبولیت عامه، به سبب گرایش به علوم عقلی و تأویلات فلسفی مورد انتقاد و حتی اتهام قرار گرفت.
وی آثار متعددی نگاشت که مهم‌ترین آن الملل و النحل است؛ کتابی در معرفی فرق و ادیان که هرچند شهرت فراوان یافت، اما در نقل عقاید برخی مذاهب، به‌ویژه شیعه، دچار خطا و تعصب شد.
او در شعبان ۵۴۸ (هجری قمری) در زادگاه خود درگذشت.


ابوالفتح محمد بن عبدالکریم بن احمد شهرستانی بنا بر مشهور در سال ۴۷۹ (هجری قمری)
[۱] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۹.    
[۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
[۳] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۲۶۳.    
[۴] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۴.    
[۵] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۱.    
و به گفته بعضی دیگر از منابع در سال ۴۶۷ (هجری قمری)
[۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
[۷] ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۸.    
[۸] ابن الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، ج۲، ص۵۴.    
[۹] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۴.    
[۱۰] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
[۱۱] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۳.    
یا ۴۶۹ (هجری قمری)
[۱۲] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۱۶۲.    
[۱۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
[۱۴] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
در شهرستان،
[۱۵] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۱۶۰.    
[۱۶] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۸.    
شهری بین نیشابور و خوارزم
[۱۷] قزوینی، زکریا بن محمد، آثار البلاد وأخبار العباد، ج۱، ص۳۹۸.    
[۱۸] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۷.    
[۱۹] یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۲.    
[۲۰] ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۸.    
[۲۱] ابن الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، ج۲، ص۵۴.    
[۲۲] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۴.    
[۲۳] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۱.    
[۲۴] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
[۲۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
[۲۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    
دیده به جهان گشود.
او پس از نشو و نما در این شهر عازم خوارزم و سپس نیشابور گردید.
شهرستانی از مقربان سلطان سنجر (۵۱۱ ـ ۵۵۲ هـ.ق) و صاحب سرّ او
[۲۷] بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۶۲.
و از متکلمان
[۲۸] قزوینی، زکریا بن محمد، آثار البلاد وأخبار العباد، ج۱، ص۳۹۸.    
[۲۹] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۷.    
[۳۰] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۶.    
[۳۱] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۳۰۵.    
[۳۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
بزرگ اشاعره،
[۳۳] یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۱.    
[۳۴] ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۷.    
[۳۵] ابن الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، ج۲، ص۵۴.    
[۳۶] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
[۳۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
[۳۸] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
[۳۹] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
[۴۰] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
دارای بیانی شیوا
[۴۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
و خطی خوش و دارای حسن معاشرت بود.
[۴۲] یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۲.    
[۴۳] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
[۴۴] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
[۴۵] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
[۴۶] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    

وی در سال ۵۱۰ (هجری قمری) پس از سفر حج وارد بغداد شد
[۴۷] ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۸.    
[۴۸] ابن الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، ج۲، ص۵۴.    
و مدت سه سال در آن‌جا اقامت کرده،
[۴۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    
مجلس وعظ و نصیحت برپا کرد
[۵۰] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۲.    
[۵۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
[۵۲] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۸.    
و اگرچه وعظ او مقبول توده مردم افتاد،
[۵۳] یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۲.    
[۵۴] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۲۶۳.    
[۵۵] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
[۵۶] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۹.    
[۵۷] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
[۵۸] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
[۵۹] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
[۶۰] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۳-۳۲۴.    
برخی از خواص، وی را به دلیل اشتغال به علوم عقلی و فلسفی به شدت سرزنش کرده و مورد انکار و انتقاد قرار دادند
[۶۱] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
و حتی او را متهم به الحاد و دفاع از مذهب باطنیه (اسماعیلیه) نمودند.
[۶۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸-۳۲۹.    
[۶۳] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۷.    
[۶۴] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۶.    
[۶۵] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۲۶۳.    
[۶۶] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۲.    
[۶۷] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۱۶۱.    
[۶۸] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
[۶۹] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
[۷۰] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۴.    

حکیم ظهیرالدین بیهقی (م ۵۶۵ هـ.ق) نیز مباحثی در علوم عقلی و فلسفی با وی داشته، ولی به این دلیل که در تفسیر قرآن از راه حکمت و فلسفه به تفسیر و تأویل قرآن پرداخته و به گفته‌های صحابه و تابعین توجهی نداشته، از او انتقاد می‌کند.
[۷۱] بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۶۱-۱۶۱.



او در نیشابور از مشایخ بزرگی مانند احمد بن محمد خوافی (م ۵۰۰ هـ.ق)،
[۷۲] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۹.    
عبدالرحیم بن ابی‌القاسم قشیری،
[۷۳] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۲۶۳.    
[۷۴] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۹.    
[۷۵] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
سلمان بن ناصر انصاری،
[۷۶] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۷.    
[۷۷] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۶.    
[۷۸] یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۱.    
[۷۹] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
[۸۰] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
[۸۱] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۹.    
[۸۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
[۸۳] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
[۸۴] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
[۸۵] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۳.    
ابوالحسن علی بن احمد مدینی
[۸۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
[۸۷] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۷.    
[۸۸] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۷.    
[۸۹] یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۲.    
[۹۰] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۲۶۴.    
[۹۱] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
[۹۲] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۹.    
[۹۳] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
[۹۴] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۱۶۲.    
[۹۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
و ابوالحسن بن أخرم،
[۹۶] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
علوم فقه، فلسفه، کلام،
[۹۷] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
حدیث و بعضی دیگر از علوم غریبه را فرا گرفت تا این‌که یگانه دوران گردید.
[۹۸] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
[۹۹] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۳۰۵.    
[۱۰۰] ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۷.    
[۱۰۱] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۱.    
[۱۰۲] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۹.    
[۱۰۳] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
[۱۰۴] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۱۶۰.    
[۱۰۵] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۴.    
[۱۰۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    



از شاگردان او ابوسعد عبدالکریم سمعانی است که کسی از او روایت کرده است.
[۱۰۷] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۱۶۲.    
[۱۰۸] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۷.    
[۱۰۹] یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۲.    
[۱۱۰] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
[۱۱۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
[۱۱۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
[۱۱۳] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
[۱۱۴] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
[۱۱۵] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۴.    



به گفته بیهقی تصانیف او بیش‌تر از بیست مجلد بوده،
[۱۱۶] بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۶۲.
اما معروف‌ترین اثر وی کتاب الملل و النحل است.
[۱۱۷] قزوینی، زکریا بن محمد، آثار البلاد وأخبار العباد، ج۱، ص۳۹۸.    
[۱۱۸] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۷.    
[۱۱۹] یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۲.    
[۱۲۰] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۲۶۳.    
[۱۲۱] ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۷۳.    
[۱۲۲] ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۷.    
[۱۲۳] ابن الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، ج۲، ص۵۴.    
[۱۲۴] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
[۱۲۵] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲۲، ص۲۲۰.    
[۱۲۶] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۸۲۱.    
[۱۲۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
[۱۲۸] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۱.    
[۱۲۹] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
[۱۳۰] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۸.    
[۱۳۱] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
[۱۳۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
[۱۳۳] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
[۱۳۴] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
[۱۳۵] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۳.    
[۱۳۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    

شهرستانی با این‌که در تحقیق و بررسی فرقه‌ها و مذاهب و تاریخ ادیان و امت‌ها مشهور است و در این کتاب بر خود شرط کرده، آن‌چه در کتاب‌های هر فرقه و مذهب آمده، دقیقاً و بدون تعصب و کم و کاستی آن را نقل کند،
[۱۳۷] شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۱، ص۷.    
در بیان عقاید بعض طوایف اسلامی، به ویژه شیعه امامیه دقیق نبوده و مرتکب اشتباهات عجیب شده است؛ برای نمونه مکان شهادت و مزار امام هادی (علیه‌السلام) را در قم دانسته است،
[۱۳۸] شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۱، ص۱۹۹.    
با این‌که به اتفاق ارباب تاریخ و تراجم مزار آن حضرت در سامراست.
وی اظهار می‌دارد عبداللّه بن سبا اولین کسی است که نظریه نصّ درباره امامت امام علی (علیه‌السلام) را اظهار نمود.
[۱۳۹] شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۱، ص۲۰۴.    

هم‌چنین به بزرگان شیعه چون هشام بن حکم، زرارة بن اعین و یونس بن عبدالرحمان عقاید کفرآمیزی نسبت داده
[۱۴۰] شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۱، ص۲۱۷.    
[۱۴۱] شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۱، ص۲۱۸.    
[۱۴۲] شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۱، ص۲۲۰.    
که بسیار متعصبانه و دور از انصاف است. گفتنی است علامه امینی در الغدیر به نقد و بررسی گفته‌های وی در این‌باره پرداخته است.
[۱۴۳] امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج۳، ص۱۴۲-۱۴۳.    

دیگر آثار وی عبارت‌اند از:
• نهایة الاقدام فی علم الکلام؛
[۱۴۴] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۶-۲۴۷.    
[۱۴۵] یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۲.    
[۱۴۶] ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۷.    
[۱۴۷] ابن الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، ج۲، ص۵۴.    
[۱۴۸] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
[۱۴۹] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۹۸۶.    
[۱۵۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
[۱۵۱] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۲.    
[۱۵۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
[۱۵۳] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۹.    
[۱۵۴] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
[۱۵۵] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
[۱۵۶] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
[۱۵۷] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
[۱۵۸] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۳.    
[۱۵۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    

• غایة المرام فی علم الکلام؛
[۱۶۰] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    

• دقایق الاوهام؛
[۱۶۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
[۱۶۲] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    

• الارشاد الی عقائد العباد؛
[۱۶۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
[۱۶۴] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۲.    
[۱۶۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
[۱۶۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    

• المبدأ و المعاد؛
[۱۶۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
[۱۶۸] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۲.    
[۱۶۹] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
[۱۷۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    

• الاقطار فی الاصول؛
[۱۷۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
[۱۷۲] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    

• شرح سوره یوسف، به روش فلسفی؛
[۱۷۳] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
[۱۷۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
[۱۷۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    

• تلخیص الاقسام لمذهب الاعلام (الانام)؛
[۱۷۶] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۳.    
[۱۷۷] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۷.    
[۱۷۸] یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۲.    
[۱۷۹] ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۷.    
[۱۸۰] ابن الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، ج۲، ص۵۴.    
[۱۸۱] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
[۱۸۲] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۷۲.    
[۱۸۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
[۱۸۴] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
[۱۸۵] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
[۱۸۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    

• المناهج و البیّنات (البیان/ الآیات)؛
[۱۸۷] ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۷.    
[۱۸۸] ابن الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، ج۲، ص۵۴.    
[۱۸۹] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
[۱۹۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
[۱۹۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
[۱۹۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    

• المضارعه؛
[۱۹۳] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
[۱۹۴] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
[۱۹۵] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    

• تاریخ (طبقات) الحکماء؛
[۱۹۶] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۲۹۱.    
[۱۹۷] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
[۱۹۸] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۲.    
[۱۹۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    

• مصارعات الفلاسفه؛
[۲۰۰] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۷۰۳.    
[۲۰۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
[۲۰۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    

• مفاتیح الاسرار و مصابیح الابرار،
[۲۰۳] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۲.    
نسخه‌ای از آن‌که در سال ۶۶۷ (هجری قمری) نوشته شده در کتابخانه مجلس موجود است؛
[۲۰۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    

• الاربعین العزاوی (الفراوی)؛
[۲۰۵] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱.    
[۲۰۶] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    

• العیون و الانهار؛
• قصة موسی و خضر؛
[۲۰۷] بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۶۲.

• الجزء الذی لا یتجزی، که مستشرق انگلیسی فردگیوم این کتاب را به همراه کتاب نهایة الاقدام فی علم الکلام در سال ۱۹۳۴ (میلادی) منتشر ساخت؛
• شبهات ارسطوطالیس و ابن سینا و نقضها.
[۲۰۸] شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۱، ص۱۵.    



وی درنهایت در اواخر ماه شعبان
[۲۰۹] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۷.    
[۲۱۰] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۷.    
سال ۵۴۸ (هجری قمری)
[۲۱۱] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۲۶۳.    
[۲۱۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
[۲۱۳] سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۹.    
[۲۱۴] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
[۲۱۵] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
[۲۱۶] ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۴.    
در زادگاه خویش شهرستان،
[۲۱۷] ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۸.    
[۲۱۸] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۲.    
دیده از جهان فرو بست.
[۲۱۹] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸-۳۲۹.    
[۲۲۰] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۴.    
[۲۲۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
[۲۲۲] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۱۶۲.    
[۲۲۳] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    

(دیگر منابع:
[۲۲۴] قزوینی، زکریا بن محمد، آثار البلاد وأخبار العباد، ج۱، ص۳۹۸.    
[۲۲۵] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۷.    
[۲۲۶] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۶.    
[۲۲۷] یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۱.    
[۲۲۸] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۳۰۵.    
[۲۲۹] ذهبی، محمد بن احمد، الاشاره الی وفیات الاعیان، ص۲۸۰.
[۲۳۰] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۲۶۳.    
[۲۳۱] ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۷۳.    
[۲۳۲] ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۷.    
[۲۳۳] ابن الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، ج۲، ص۵۴.    
[۲۳۴] ذهبی، محمد بن احمد، الاعلام بوفیات الاعلام، ج۱، ص۳۶۸.
[۲۳۵] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
[۲۳۶] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲۲، ص۲۲۰.    
[۲۳۷] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۷۲.    
[۲۳۸] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۷۰۳.    
[۲۳۹] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۸۲۱.    
[۲۴۰] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۹۸۶.    
[۲۴۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
[۲۴۲] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۱.    
[۲۴۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
)


۱. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۹.    
۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
۳. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۲۶۳.    
۴. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۴.    
۵. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۱.    
۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
۷. ↑ ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۸.    
۸. ↑ ابن الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، ج۲، ص۵۴.    
۹. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۴.    
۱۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
۱۱. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۳.    
۱۲. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۱۶۲.    
۱۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
۱۴. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
۱۵. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۱۶۰.    
۱۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۸.    
۱۷. ↑ قزوینی، زکریا بن محمد، آثار البلاد وأخبار العباد، ج۱، ص۳۹۸.    
۱۸. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۷.    
۱۹. ↑ یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۲.    
۲۰. ↑ ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۸.    
۲۱. ↑ ابن الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، ج۲، ص۵۴.    
۲۲. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۴.    
۲۳. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۱.    
۲۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
۲۵. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
۲۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    
۲۷. ↑ بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۶۲.
۲۸. ↑ قزوینی، زکریا بن محمد، آثار البلاد وأخبار العباد، ج۱، ص۳۹۸.    
۲۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۷.    
۳۰. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۶.    
۳۱. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۳۰۵.    
۳۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
۳۳. ↑ یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۱.    
۳۴. ↑ ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۷.    
۳۵. ↑ ابن الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، ج۲، ص۵۴.    
۳۶. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
۳۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
۳۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
۳۹. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
۴۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
۴۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
۴۲. ↑ یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۲.    
۴۳. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
۴۴. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
۴۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
۴۶. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
۴۷. ↑ ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۸.    
۴۸. ↑ ابن الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، ج۲، ص۵۴.    
۴۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    
۵۰. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۲.    
۵۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
۵۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۸.    
۵۳. ↑ یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۲.    
۵۴. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۲۶۳.    
۵۵. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
۵۶. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۹.    
۵۷. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
۵۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
۵۹. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
۶۰. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۳-۳۲۴.    
۶۱. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
۶۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸-۳۲۹.    
۶۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۷.    
۶۴. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۶.    
۶۵. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۲۶۳.    
۶۶. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۲.    
۶۷. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۱۶۱.    
۶۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
۶۹. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
۷۰. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۴.    
۷۱. ↑ بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۶۱-۱۶۱.
۷۲. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۹.    
۷۳. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۲۶۳.    
۷۴. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۹.    
۷۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
۷۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۷.    
۷۷. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۶.    
۷۸. ↑ یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۱.    
۷۹. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
۸۰. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
۸۱. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۹.    
۸۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
۸۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
۸۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
۸۵. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۳.    
۸۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
۸۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۷.    
۸۸. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۷.    
۸۹. ↑ یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۲.    
۹۰. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۲۶۴.    
۹۱. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
۹۲. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۹.    
۹۳. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
۹۴. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۱۶۲.    
۹۵. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
۹۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
۹۷. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
۹۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
۹۹. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۳۰۵.    
۱۰۰. ↑ ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۷.    
۱۰۱. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۱.    
۱۰۲. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۹.    
۱۰۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
۱۰۴. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۱۶۰.    
۱۰۵. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۴.    
۱۰۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    
۱۰۷. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۱۶۲.    
۱۰۸. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۷.    
۱۰۹. ↑ یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۲.    
۱۱۰. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
۱۱۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
۱۱۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
۱۱۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
۱۱۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
۱۱۵. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۴.    
۱۱۶. ↑ بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۶۲.
۱۱۷. ↑ قزوینی، زکریا بن محمد، آثار البلاد وأخبار العباد، ج۱، ص۳۹۸.    
۱۱۸. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۷.    
۱۱۹. ↑ یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۲.    
۱۲۰. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۲۶۳.    
۱۲۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۷۳.    
۱۲۲. ↑ ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۷.    
۱۲۳. ↑ ابن الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، ج۲، ص۵۴.    
۱۲۴. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
۱۲۵. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲۲، ص۲۲۰.    
۱۲۶. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۸۲۱.    
۱۲۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
۱۲۸. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۱.    
۱۲۹. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
۱۳۰. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۸.    
۱۳۱. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
۱۳۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
۱۳۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
۱۳۴. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
۱۳۵. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۳.    
۱۳۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    
۱۳۷. ↑ شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۱، ص۷.    
۱۳۸. ↑ شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۱، ص۱۹۹.    
۱۳۹. ↑ شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۱، ص۲۰۴.    
۱۴۰. ↑ شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۱، ص۲۱۷.    
۱۴۱. ↑ شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۱، ص۲۱۸.    
۱۴۲. ↑ شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۱، ص۲۲۰.    
۱۴۳. ↑ امینی، عبدالحسین، الغدیر، ج۳، ص۱۴۲-۱۴۳.    
۱۴۴. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۶-۲۴۷.    
۱۴۵. ↑ یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۲.    
۱۴۶. ↑ ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۷.    
۱۴۷. ↑ ابن الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، ج۲، ص۵۴.    
۱۴۸. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
۱۴۹. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۹۸۶.    
۱۵۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
۱۵۱. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۲.    
۱۵۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
۱۵۳. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۹.    
۱۵۴. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
۱۵۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸.    
۱۵۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
۱۵۷. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
۱۵۸. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۳.    
۱۵۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    
۱۶۰. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
۱۶۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
۱۶۲. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
۱۶۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
۱۶۴. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۲.    
۱۶۵. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
۱۶۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    
۱۶۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
۱۶۸. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۲.    
۱۶۹. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
۱۷۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    
۱۷۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
۱۷۲. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
۱۷۳. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
۱۷۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
۱۷۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    
۱۷۶. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۳.    
۱۷۷. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۷.    
۱۷۸. ↑ یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۲.    
۱۷۹. ↑ ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۷.    
۱۸۰. ↑ ابن الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، ج۲، ص۵۴.    
۱۸۱. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
۱۸۲. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۷۲.    
۱۸۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
۱۸۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
۱۸۵. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
۱۸۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    
۱۸۷. ↑ ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۷.    
۱۸۸. ↑ ابن الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، ج۲، ص۵۴.    
۱۸۹. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
۱۹۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
۱۹۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
۱۹۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
۱۹۳. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
۱۹۴. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
۱۹۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
۱۹۶. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۲۹۱.    
۱۹۷. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
۱۹۸. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۲.    
۱۹۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    
۲۰۰. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۷۰۳.    
۲۰۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
۲۰۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    
۲۰۳. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۲.    
۲۰۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۱۵.    
۲۰۵. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۱.    
۲۰۶. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
۲۰۷. ↑ بیهقی، علی بن زید، تاریخ حکماء الاسلام، ص۱۶۲.
۲۰۸. ↑ شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۱، ص۱۵.    
۲۰۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۷.    
۲۱۰. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۷.    
۲۱۱. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۲۶۳.    
۲۱۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
۲۱۳. ↑ سبکی، عبدالوهاب بن تقی‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۶، ص۱۲۹.    
۲۱۴. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۳، ص۲۲۹.    
۲۱۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۷.    
۲۱۶. ↑ ابن قاضی شهبه، ابوبکر بن احمد، طبقات الشافعیه، ج۱، ص۳۲۴.    
۲۱۷. ↑ ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۸.    
۲۱۸. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۲.    
۲۱۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۳۲۸-۳۲۹.    
۲۲۰. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۴.    
۲۲۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    
۲۲۲. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۱۶۲.    
۲۲۳. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۷۷.    
۲۲۴. ↑ قزوینی، زکریا بن محمد، آثار البلاد وأخبار العباد، ج۱، ص۳۹۸.    
۲۲۵. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۷.    
۲۲۶. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۲۴۶.    
۲۲۷. ↑ یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۲۲۱.    
۲۲۸. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۳۰۵.    
۲۲۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، الاشاره الی وفیات الاعیان، ص۲۸۰.
۲۳۰. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، لسان المیزان، ج۵، ص۲۶۳.    
۲۳۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۷۳.    
۲۳۲. ↑ ابوالفداء، اسماعیل بن علی، المختصر فی اخبار البشر، ج۳، ص۲۷.    
۲۳۳. ↑ ابن الوردی، عمر بن مظفر، تاریخ ابن الوردی، ج۲، ص۵۴.    
۲۳۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، الاعلام بوفیات الاعلام، ج۱، ص۳۶۸.
۲۳۵. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۲۷۳.    
۲۳۶. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۲۲، ص۲۲۰.    
۲۳۷. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۷۲.    
۲۳۸. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۷۰۳.    
۲۳۹. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۸۲۱.    
۲۴۰. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۹۸۶.    
۲۴۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۱.    
۲۴۲. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۷۱.    
۲۴۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۰، ص۱۸۷.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «محمد بن عبدالکریم شهرستانی»، ج۴، ص۳۴۱-۳۴۲.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 548 (قمری) | زادگان سال 467 (قمری) | زادگان سال 469 (قمری) | زادگان سال 479 (قمری) | شخصیت‌های قرن 6 (قمری) | علمای قرن 6 (قمری) | فقیهان قرن 6 (قمری) | فیلسوفان قرن 6 (قمری) | مؤلفان قرن 6 (قمری) | متکلمان اشعری قرن 6 (قمری) | محدثان قرن 6 (قمری) | مورخان قرن 6 (قمری)
جعبه ابزار