• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن طاهر سجستانی (مقاله‌دوم)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: محمد بن طاهر سجستانی.


ابوسلیمان محمد بن طاهر بن بهرام سجستانی منطقی دانشمند قرن ۴ هجری، ابتدا در سیستان و سپس در بغداد زندگی کرد.
او از دانشمندان بزرگی علم آموخت و به تدریس و تحقیق پرداخت.
با وجود بیماری و نابینایی از یک چشم، خانه‌اش به مرکزی برای دانشجویان تبدیل شد.
او در علوم عقلی و نجوم فاضل بود و پیش از نیوتون، قانون جاذبه را کشف کرد.
آثار متعددی از جمله مقالاتی در منطق و نجوم نوشت و تا سال ۳۷۹ هجری زنده بود.




محمد سجستانی در آغاز مدتی در سیستان در خدمت ابوجعفر ملک سجستان که خود اهل فضل و از عارفان و دانایان به شمار می‌آمد، سپری کرد.
ابوسلیمان درباره سجستانی گوید: او از سخنان اهل یونان و نوادر ایشان و سیرت و احوال ایشان بسیار یاد داشت؛ به نوعی که در آن باب همانندی نداشت.
او سپس در بغداد مسکن گزید.
وی در علوم عقلی و حکمی فاضل، دقیق و به دقایق آن‌ها آگاه و بصیر بود.
چون وی دچار بیماری برص و از یک چشم نابینا بود، همواره در خانه بود و منزلش مرکزی برای تدریس و تحقیق شده بود. کسانی که در پی دانش بودند، به خانه او می‌رفتند.
سجستانی که خود خانه نشین بود، دوست داشت از اوضاع سیاسی ـ اجتماعی جامعه خود آگاه باشد. وی برای این منظور از ابوحیان توحیدی بهره می‌برد. ابوحیان می‌کوشید در مجالس بزرگان و مسؤلان مملکتی حضور یابد و از اوضاع جاری آگاه شود، سپس اطلاعات خود را در اختیار سجستانی قرار دهد.
عضدالدوله فناخسرو حاکم بغداد به سجستانی احترام می‌کرد و او را بزرگ می‌شمرد.


سجستانی از کسانی چون متی بن یونس و یحیی عدی دانش آموخت.


کسانی چون ابوحیان توحیدی و محمد بن عبدون جبلی از محمد سجستانی علم آموختند.


محمد بن طاهر در هیئت و نجوم نیز دستی داشت. او هفت قرن پیش از نیوتون، قانون جاذبه را کشف کرد.
کتاب‌های او عبارت‌اند از:
مقالة فی مراتب قوی الانسان
کلام فی المنطق
تعالیق حکمیه
مُلح و نوادر
مقالة فی الاجرام العلویة ان طبیعتها طبیعة خامه و انّها ذوات النفس وان النفس التی لها النفس الناطقه
رسایل الی عضدالدوله
شرح کتاب ارسطو
صوان الحکمه
محرک الاول
رسالة فی اقتصاص (پیروی) من طرق الفضایل



ظاهراً سجستانی تا سال ۳۷۹ زنده بوده است.
برخی درگذشت وی را سال ۴۱۰ هجری گزارش کرده‌اند.



۱. دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه دهخدا، ج ۱، ص ۴۵۹.    
۲. محمد بن محمود، نزهة الارواح و روضة الافراح، ج ۱، ص ۴۲۵-۴۲۶.    
۳. محمد بن محمود، نزهة الارواح و روضة الافراح، ج ۱، ص ۴۲۵-۴۲۶.    
۴. قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ج ۱، ص ۲۸۲.    
۵. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج ۳، ص ۱۳۸.    
۶. قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ج ۱، ص ۲۸۲-۲۸۳.    
۷. قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ج ۱، ص ۲۸۲-۲۸۳.    
۸. قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ج ۱، ص ۲۸۲-۲۸۳.    
۹. قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ج ۱، ص ۲۸۲.    
۱۰. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج ۳، ص ۱۳۸.    
۱۱. علی اکبر، لغت‌نامه دهخدا، ج ۱، ص ۴۵۹.    
۱۲. علی اکبر، لغت‌نامه دهخدا، ج ۱، ص ۴۵۹.    
۱۳. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج ۳، ص ۱۳۸.    
۱۴. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج ۳، ص ۱۳۸.    
۱۵. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج ۳، ص ۱۳۸.    
۱۶. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج ۳، ص ۱۳۸.    
۱۷. صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج ۳، ص ۱۳۸.    
۱۸. قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ج ۱، ص ۲۸۲.    
۱۹. زرکلی، خیر الدین، الأعلام، ج ۶، ص ۱۷۱.    
۲۰. زرکلی، خیر الدین، الأعلام، ج ۶، ص ۱۷۱.    
۲۱. زرکلی، خیر الدین، الأعلام، ج ۶، ص ۱۷۱.    
۲۲. زرکلی، خیر الدین، الأعلام، ج ۶، ص ۱۷۱.    
۲۳. علی اکبر، لغت‌نامه دهخدا، ج ۱، ص ۴۵۹.    
۲۴. حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۶، ص ۶۰.    
۲۵. ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ج ۱، ص ۳۲۲.    
۲۶. مدرس تبریزی، محمد علی، ریحانة الادب، ج ۷، ص ۱۴۱.    
۲۷. ذهبی، محمد بن احمد، میزان الاعتدال، ج ۳، ص ۵۸۷.    
۲۸. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج ۱۰، ص ۹۶.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد ـ سجستانی»، ج ۲، ص ۳۹۶.






جعبه ابزار