یوسف بن یبقی تجیبی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یوسف بن یبقی تجیبی (م بعد از
۵۴۲ هـ.ق) از علمای برجسته
اندلس در سده
ششم (هجری قمری) بود.
او اصالتاً از نواحی تاجله یا برشانه در مرّیه بود و نزد شماری از دانشمندان نامدار عصر خود علم آموخت.
پس از سقوط شهرش به دست مسیحیان در سال ۵۴۲ (هجری قمری)، در همان‌جا ماند و مسئولیت قضاوت میان مسلمانان را برعهده گرفت.
ابوولید مالک بن عبداللّه عتبی، ابوالحسین بن سراج و ابومحمد بطلیوسی از اساتید وی می‌باشند.
ابوعبداللّه بن حُمَید، ابوالعباس بن یثیم و ابومحمد بن عبیداللّه زاهد از ایشان روایت کرده‌اند.
اثر مهم وی با عنوان
المصباح فی شرح ابیات الإیضاح در
علم نحو نگاشته شده و نشان‌دهنده مهارت بالای او در این دانش است.
تاریخ دقیق وفاتش مشخص نیست، اما پس از سال ۵۴۲ (هجری قمری) درگذشته است.
ابوالحسن یوسف بن یبقی بن یوسف تجیبی اندلسی معروف به
ابن یسعون و
شنشی اصلش از تاجله و به گفته برخی از برشانه می‌باشد که هر دو از نواحی مرّیه در اندلس است.
وی که از بزرگان علما و ادبا بود.
بعد از اشغال شهرش در سال ۵۴۲ (هجری قمری) به دست مسیحیان، در آن‌جا باقی ماند و منصب قضاوت بین مسلمانان آن دیار را به عهده گرفت.
تجیبی از ابوعبداللّه محمدفرج،
ابوعلی غسّانی،
ابوولید مالک بن عبداللّه عتبی،
ابوالحسین بن سراج،
ابومحمد بطلیوسی،
ابوعلی صدفی
و برخی دیگر روایت کرده است.
همچنین
ابوبکر یحیی بن عبداللّه فرضی،
ابوعبداللّه بن طلاع،
ابوالعباس بن شانجه،
ابوالاصبغ غازی
و ابوعلی بن سُکَّره از مشایخ او بوده‌اند.
ابوالحسن شاگردان و راویانی داشت که از آن میان می‌توان به افرادی همچون؛ ابومحمد علیم بن عبدالعزیز،
ابوعبداللّه بن حُمَید،
ابوالعباس بن یثیم،
ابومحمد بن عبیداللّه زاهد، ابوبکر بن حسنون بیاسی
و برخی دیگر نیز از او روایت کرده‌اند، اشاره نمود.
اندلسی اثری به نام
المصباح فی شرح ابیات (شواهد) الایضاح ابوعلی فارسی (م
۳۷۷ هـ.ق) در علم نحو دارد.
ذهبی گوید: این کتاب به خوبی بر تبحر او در علم نحو ، امامت و مرجعیت وی در این علم دلالت دارد.
نسخه خطی از آن‌که در سال
۶۳۴ (هجری قمری) نوشته شده، در دو مجلد و یک مجلد قطور، در کتابخانه احمدیه
حلب موجود است.
یوسف بن یبقی درباره وفاتش چنین گفته‌اند: ابن ابّار ضمن اظهار بی‌اطلاعی از تاریخ وفاتش،
می‌گوید: «او بعد از سال ۵۴۲ (هجری قمری) درگذشته است.»
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «یوسف بن یبقی تجیبی»، ج۴، ص۴۵۷.
