پرسمان علوم قرآنی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«پرسمان علوم قرآنی» تالیف
سیدمحمدحسن جواهری به زبان فارسی در
سال ۱۳۸۱ ش تدوین شده است.
پاسخی مقدماتی
به این پرسش است که برای تحکیم ارتباط با
قرآن از کجا و چگونه باید آغاز کرد؟! در این مجموعه ضمن ارائه مباحث بصورت موضوعی و با چینش منطقی، از قالب «پرسش و پاسخ» استفاده شد؛ همچنین سیر بازنگری و هموار نمودن آنها، براساس آیین نامه مصوب «مرکز فرهنگ و معارف قرآن» انجام و در موارد اختلافی، آرای مشهور و مقبول جامعه قرآن پژوه بر آراءی متفرد ترجیح داده شده است.
پیرامون هشت محور اصلی و خلال فصول، مسائل متنوعی از علوم قرآنی بررسی شده است.
اختلاف سطح علمی، تفاوت سنی و تنوع پرسشگران، محققان را ملزم ساخته که پاسخها
به توجه
به ویژگی پرسش گران سامان یابد؛ گاهی
به زبان ساده و بیانی عامیانه، پاسخها را فهم پذیر ساخته و زمانی علمی و تخصصی، با این حال در تدوین این مجموعه سعی بر این شده که پاسخها تا حد امکان یکدست باشند. وصول
به نظمی منطقی و تدوینی آرمانی با توجه
به اهداف این مجموعه، کاری بس دشوار است که این مهم با حساسیت فراوان و فعالیتهای کارشناسانه تا حد امکان تامین گردیده است. در این تدوین علاوه بر پاسخ گویی
به شبه‌ها و پرسش‌های گسترده سعی در ارائه گزارشی از تلاش محققان برای راه یابی
به پاسخی گویا و منطبق با سطح علمی، ویژگی‌های سنی، فضای روحی و
نیازهای عاطفی پرسشگر می‌باشد. ممکن است مستند، یا متن ارجاعی برخی از پاسخها در نگاه فرزانگان و استادان با کاستی‌هایی همراه باشد. این ملاحظات از نگاه ناظران علمی
نیز دور نمانده، اما با توجه
به سطح مخاطبان و اصولی که می‌بایست در پاسخ دهی رعایت شود. این پاسخها برای ارسال
به پرسشگر و
نیز انتشار آن برای عموم، مناسب ارزیابی شده است. عطوفت، شیوایی، اتقان، سادگی، اختصار،
استناد و
نیز ارجاع پرسش گر
به نوشته‌های قابل فهم و در دسترس، مورد توجه در مسیر شکل گیری این پاسخ هاست.
در مقدمه آمده است: «معارف قرآنی» کاملا با مطالب درونی قرآن و محتوای آن کار داشته و یک نوع
تفسیر موضوعی
به شمار می‌رود. «علوم قرآنی» شامل مجموعه‌ای از علوم و معارف مربوط
به قرآن است که
به طور خاص در خدمت فهم قرآن می‌باشد. این اصطلاح در
قرن پنجم و ششم پدید آمده و علم تفسیر که تا آن زمان، علمی از علوم قرآنی
به شمار می‌آمد از آن جدا شد، نزول
قرآن به زبان عربی با توجه
به عرب زبان بودن
پیامبر و مخاطبان اولیه اش امری طبیعی
به نظر می‌رسد و اگر
به زبان دیگر نازل می‌شد باید سؤال می‌شد که چرا عربی نازل نشد؟! در ادامه،
فضائل و
آثار قرائت قرآن، نظریات دانشمندان غربی درباره عظمت
خدا ،
احترام به قرآن، جایگاه آن در
روایات بیان شده و
تاریخ قرآن، اقسام
وحی و فرق قرآن با
حدیث قدسی بررسی میشود.
نزول تدریجی قرآن طی ۲۳
سال بعثت تا رحلت
رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در مناسبت‌ها و پیشامدهای مختلف و
به طور پراکنده بوده است و نزول دوباره
سوره حمد دلیل بر اهمیت فوق العاده و عظمت محتوایی آن است. تقسیم قرآن
به سی جزء و هر جزء
به چهار حزب، از دوران «
حجاج »
به منظور تسهیل در امر تدریس و فراگیری قرآن انجام گرفته است. بحث جزء سوره بودن «بسم الله» و اختلاف شیعه و سنی را مطرح و نکاتی راجع
به مصحف علی و
فاطمه علیهما السلام ذکر میشود. رسم الخط، اعراب گذاری،
قرائات سبعه مورد بحث واقع میشود.
اعجاز ، ادله عقلی و روایات، قرآن را تحریف ناپذیر دانسته، تصویری کوچک و کلی از اعجاز قرآن همراه با نمونه‌هایی از آن ارائه میشود. جامعیت امری نسبی دانسته شده و در مورد قرآن جامعیت برای
هدایت بشر است.
ناسخ و منسوخ ،
محکم و متشابه ، تفسیر و
تاویل و فرق آن دو، تفاسیر معروف و روش‌های آنها، و تفسیرهای اجتماعی ذکر میشود. تفسیر
به رای شامل تفسیر جاهلانه نسبت
به اصل محتوا، تفسیر جاهلانه نسبت
به اراده جدی متکلم و اسناد محتوا
به او و تفسیر غافلانه نسبت
به اصل محتوا و اراده جدی متکلم دانسته میشود. در آخر شرایط مفسر ذکر میگردد.
فهرست مطالب و کتابنامه در آخر کتاب آمده است که شامل ۱۱۸ منبع
به همراه نام نویسنده و پیشینه اجمالی کتاب است. در پاورقی
به آدرس
آیات ، روایات، منابع مطالب، اشاره گردیده است.
نرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
