نصراللّه بن علی واسطی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نصراللّه بن علی واسطی (
۵۰۲ ـ
۵۸۶ هـ.ق) از فقهای
حنفی، محدثان و قرّاء برجسته‌ی قرن
ششم (هجری قمری) و اهل واسط
عراق بود.
ایشان
علم قرائت و
فقه را نزد استادانی چون علی شیران، ابوعلی فارقی، و حسن منیحی آموخت.
او بعدها در
بغداد، واسط و
بصره به تدریس، قضاوت و مناظره علمی پرداخت.
وی شاگردانی چون ابن دُبیثی، قطیعی و ابن نجار داشت و در علوم قرائت و حدیث تأثیرگذار بود.
ایشان افزون بر فقه و حدیث، در ادبیات عرب نیز تبحر داشت و اشعاری سروده است.
اثر برجسته‌ی او کتابی در
قرائات ده‌گانه است.
وی در سال ۵۸۶ (هجری قمری) در واسط درگذشت.
ابوالفتح نصراللّه بن علی بن منصور واسطی معروف به
ابن کیال از فقهای
حنفی مذهب
و اهل واسط عراق بود.
او در سال ۵۰۲ (هجری قمری)
یا سال
۵۰۳ (هجری قمری) در آن‌جا متولد شد.
پس از گذراندن دوران کودکی به آموختن علم روی آورد.
او فردی فاضل،
اهل بحث و مناظره بود.
به ادبیات آشنایی کامل داشت و اشعار خوبی می‌سرود.
ابوالفتح علم قرائات ده‌گانه
را در واسط نزد ابوالقاسم علی بن علی شیران
و علم فقه را نزد ابوعلی فارقی فرا گرفت و نیز از این دو حدیث شنید.
او سپس در سال ۵۲۳ (هجری قمری)
وارد بغداد شد.
در آن‌جا آموخته‌های خود را در زمینه قرائت نزد ابوعبداللّه بارع،
در فقه حنفی نزد حسن بن سلامه منیحی
و ابومنصور ابراهیم بن محمد هیتی تکمیل نمود.
از ابوالقاسم بن حصین حدیث شنید
و در این علوم فردی متبحر گردید، به گونه‌ای که در مجالس علمی شرکت و مناظره می‌کرد.
او ادبیات عرب را نزد
ابومنصور جوالیقی و ابوالسعادات شجری آموخت.
نصراللّه بن علی شاگردان و راویانی داشت که از آن میان می‌توان به افرادی همچون؛ ابوالحسن قطیعی
و ابن نجار شاره نمود که از جمله کسانی هستند که در بغداد از او حدیث شنیده‌اند.
ابن دبیثی نیز می‌نویسد: علم قرائات را نزد او خواندم و از او احادیث بسیاری شنیدم.
ازجمله شاگردان او در علم قرائت
نیز می‌توان به مرج بن شقیره،
عبدالرحمان بن عبدالسمیع
و حسین بن ابی الحسن طیبی اشاره نمود.
واسطی بعد از تکمیل تحصیلاتش سپس به واسط مراجعت نمود
و در مدرسه‌ای که به نام خودش شهرت داشت به تدریس پرداخت.
وی در سال
۵۷۵ (هجری قمری) متولی امر قضاوت در بصره گردید
و در سال
۵۷۶ (هجری قمری) از این سمت عزل گردید.
در ماه
ذی‌القعده سال
۵۷۹ (هجری قمری)
بار دیگر به بغداد رفت،
مدتی در آن‌جا اقامت نمود
و به آموزش
علم حدیث، قرائت و فقه پرداخت.
او سرانجام به واسط مراجعت کرد.
در سال
۵۸۴ (هجری قمری) متولی قضاوت در آن‌جا شد
و تا هنگام مرگ در این سمت باقی بود.
نصراللّه کتابی مفید در موضوع
قرائات ده‌گانه نوشت.
ابن کیال در سال ۵۸۶ (هجری قمری)
در واسط درگذشت.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «نصراللّه بن علی واسطی»، ج۴، ص۴۳۲.
