علی بن حسین زینبی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
علی بن حسین زینبی (
۴۷۷ ـ
۵۴۳ هـ.ق) محدث، فقیه و قاضی القضات سده
ششم (هجری قمری) در
بغداد بود.
او تحت تعلیم و تربیت پدرش ابوطالب زینبی، عمویش طرّاد بن محمد، ابوالحسن بن علاف و ابوالخطاب ابن بطر قرار گرفت و حدیث و فقه آموخت تا به مهارت زیادی دست یافت.
وی شاگردان بسیاری مانند فتح بن عبدالسلام را تربینت کرد.
وی در دوران خلافت المسترشد (حکومت
۵۱۲–
۵۲۹ هـ.ق) در جایگاه قاضی‌القضاتی بغداد قرار داشت و مورد اعتماد خلیفه بود.
وی پیرو فقه ابوحنیفه بود و دارای آثاری است که می‌توان به الجامع الکبیر، التجرید فی الفقه و الایضاح (شرحی بر التجرید) اشاره کرد.
سرانجام در سال ۵۴۳ (هجری قمری) در بغداد درگذشت و در کنار قبر
ابوحنیفه دفن شد.
ابوالقاسم علی بن حسین بن محمد بن علی زینبی بغدادی هاشمی عباسی محدث، فقیه و قاضی‌القضات سده ششم (هجری قمری) در بغداد بود.
زمان ولادت وی به اختلاف در
۴۴۷(هجری قمری)، ۱ سال
۴۷۰ (هجری قمری)۲ و سال ۴۷۷ (هجری قمری) ۳ ذکر شده است؛
به هر روی او در بغداد به دنیا آمد۴ .
ذهبی او را فردی عاقل با درایت و اعتماد به نفس خوانده است. ۷ وی در فقه پیرو مذهب ابوحنیفه بود. ۸
ابوالقاسم تحت تعلیم و تربیت پدرش ابوطالب زینبی، عمویش طرّاد بن محمد، ابوالحسن بن علاف و ابوالخطاب ابن بطر قرار گرفت و
حدیث و
فقه آموخت و در آن‌ها مهارتی کامل یافت.
زینبی شاگردان بسیاری را تربیت کرد که از آن میان نام یک‌تن همچون فتح بن عبدالسلام به چشم می‌خورد. ۵
هاشمی به نوشته
ابن جوزی، از وزیران برجسته دستگاه خلافت عباسیان ازجمله مسترشد و بسیار مورد توجه خلیفه بود؛ به گونه ای که سمت قاضی‌القضاتی بغداد در یک مدت طولانی به وی سپرده شد.
وی مردی باوقار، آرام و موجه بود و به دلایلی همکاری با خلیفه را رها کرد و به موصل رفت و به ابوجعفر راشد که آن زمان در موصل بود و داعیه خلافت داشت پیوست؛ ولی به دلیل آنکه به دستورهای وی یا برخی از اطرافیان عمل نکرد، مورد اذیت و آزار قرار گرفته به زندان افتاد و حتی دستور قتلش صادر گردید.
هرچند اما این فرمان به اجرا درنیامد و درنهایت با روی کارآمدن ابوعبداللّه مقتفی ( حکومت
۵۳۰ ـ
۵۵۵ هـ.ق)، با وی بیعت کرد و بار دیگر به دست پسرعمویش علی بن طرّاد که در دستگاه خلافت مقتفی بود به قائم مقامی وزارت رسید، خلیفه به وی روی خوشی نشان نداد و مورد توجه قرار نگرفت. ۶
عباسی سه اثر دارد که عبارت‌اند از:
• الجامع الکبیر؛
• التجرید فی الفقه؛
• الایضاح در سه مجلد که شرح التجرید است. ۱۰
بغدادی درنهایت در روز
عید قربان سال ۵۴۳ (هجری قمری) در بغداد از دنیا رفت.
او در کنار قبر ابوحنیفه به خاک سپرده شد. ۹
پی نوشت ها
[۱] ـ النجوم الزاهرة ۵ / ۲۸۲. ۲ ـ المنتظم ۱۸ / ۶۸. ۳ ـ سیر اعلام النبلاء ۲۰ / ۲۰۷. ۴ ـ الاعلام ۴ / ۲۷۹. ۵ ـ تاریخ الاسلام ۳۷ / ۱۵۳. ۶ ـ المنتظم ۱۸ / ۶۸ ـ ۶۹. ۷ ـ العبر ۲ / ۴۶۵. ۸ ـ الجواهر المضیئة ۲ / ۵۶۸. ۹ ـ تاریخ الاسلام ۳۷ / ۱۵۳ و ۱۵۵. ۱۰ ـ الاعلام ۴ / ۲۷۹.
دیگر منابع: الاعلام بوفیات الاعلام ۱ / ۳۶۳؛ الکامل فی التاریخ ۱۱ / ۱۴۶؛ تذکرة الحفاظ ۴ / ۱۲۹۷؛ دول الاسلام ۲۸۱؛ البدایة و النهایة ۱۲ / ۲۲۵؛ شذرات الذهب ۴ / ۱۳۵؛ الوافی بالوفیات ۲۱ / ۵۱؛ معجم المؤلفین ۷ / ۷۹.
