• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن علی حلوانی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن علی حلوانی


محمد بن علی حلوانی (۴۳۹ ـ ۵۰۵ هـ.ق) از فقهای برجسته حنبلی مذهب بود.
وی به زهد، ورع و عبادت شهرت داشت.
او نزد استادانی چون قاضی ابوعلی برزبینی و ابوجعفر بن ابی‌موسی شریف فقه و اصول را فرا گرفت.
ایشان به جایگاه شیخ حنابله و مرجع فتوا در بغداد رسید.
وی در حدیث نیز از مشایخی همچون صریفینی، نهروانی و ابوالغنائم بن مأمون بهره برد.
او دارای آثاری به نام‌های کفایة المبتدی (فقه، در چند مجلد)، کتابی مفصل‌تر در فقه و کتابی در اصول فقه (در دو مجلد) است.
ایشان در عید قربان سال ۵۰۵ (هجری قمری) در بغداد درگذشت و در باب حرب دفن شد.


ابوالفتح محمد بن علی بن محمد حلوانی بغدادی معروف به ابن مراق
[۱] ابن ابی‌یعلی، محمد بن محمد، طبقات الحنابله، ج۲، ص۲۵۷.    
[۲] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۱۱۲.    
[۳] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۲۷.    
[۴] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۸.    
[۵] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۰.    
[۶] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۵۰.    
[۷] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
[۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۳۷۳.    
[۹] ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۲۴۷.    
[۱۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۱.    

در سال ۴۳۹ (هجری قمری) متولد شد و اهل بغداد بود.
[۱۱] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۰.    
[۱۲] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۵۰.    
[۱۳] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
[۱۴] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۱۱۲.    

او از فقهای بزرگ حنبلی در آن شهر و شیخ حنابله در عصر خویش به شمار می‌رفت.
[۱۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
[۱۶] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۳۷۳.    
[۱۷] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۵۰.    
[۱۸] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۰.    
[۱۹] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۸.    
[۲۰] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۱۱۲.    

وی همچنین مشهور به زهد و ورع و عبادت بود.
[۲۱] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۱۱۲.    


ابوالفتح از استادانی همچون؛ صریفینی،
[۲۲] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    
[۲۳] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۸.    
[۲۴] ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۲۴۷.    
نهروانی،
[۲۵] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    
[۲۶] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۹.    
[۲۷] ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۲۴۷.    
ابوالحسین بن مهتدی باللّه،
[۲۸] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    
[۲۹] ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۲۴۷.    
[۳۰] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۲۷.    
[۳۱] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۹.    
ابوالغنائم بن مأمون
[۳۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۹.    
[۳۳] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    
و ابوجعفر بن مسلمه که از مشایخ او در حدیث هستند، بهره برده است.
[۳۴] ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۲۴۷.    
[۳۵] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۹.    
[۳۶] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    

وی فقه و اصول را نزد استادانی چون قاضی ابوعلی یعقوب برزبینی
[۳۷] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۹.    
[۳۸] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۰.    
[۳۹] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۱۱۲.    
[۴۰] ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۲۴۷.    
و ابوجعفر بن ابی موسی شریف فرا گرفت و تا آن‌جا پیش رفت که در رأس اهل فتوا قرار گرفت.
[۴۱] ابو الیمن‌ علیمی‌، عبد الرحمن‌ بن‌ محمد، المنهج الاحمد، ج۲، ص۲۶۳.
[۴۲] ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۲۴۷.    
[۴۳] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۰.    
[۴۴] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۹.    
[۴۵] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۲۷.    
[۴۶] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۱۱۲.    
[۴۷] ابن ابی‌یعلی، محمد بن محمد، طبقات الحنابله، ج۲، ص۲۵۷.    


از محمد بن علی، سلفی در مشیخه خود از وی روایت کرده است.
[۴۸] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۹.    
[۴۹] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    


حلوانی کتاب‌هایی تالیف کرده که آثارش عبارت‌اند از:
• کفایة المبتدی در فقه در چند مجلد؛
[۵۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
[۵۱] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۵۰.    
[۵۲] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    
[۵۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۱.    

• کتاب دیگری در فقه بزرگ‌تر از کتاب اول؛
• کتابی در اصول فقه در دو مجلد؛
[۵۴] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۵۰.    
[۵۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
[۵۶] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    

• مختصر العبادات.
[۵۷] ابو الیمن‌ علیمی‌، عبد الرحمن‌ بن‌ محمد، المنهج الاحمد، ج۲، ص۲۶۳.
[۵۸] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۵۰.    
[۵۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
[۶۰] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    
[۶۱] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۹.    


ابن مراق در عید قربان سال ۵۰۵ (هجری قمری) در بغداد از دنیا رفت.
[۶۲] ابن ابی‌یعلی، محمد بن محمد، طبقات الحنابله، ج۲، ص۲۵۷.    
[۶۳] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۱۱۲.    
[۶۴] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۲۷.    
[۶۵] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۹.    
[۶۶] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    
[۶۷] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۵۰.    
[۶۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
[۶۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۳۷۳.    

به گفته ابن شافع جمعیت بسیاری در تشییع او حاضر شدند و در باب حرب بغداد به خاک سپردند.
[۷۰] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۲۷.    
[۷۱] ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۲۴۸.    

(دیگر منابع:
[۷۲] ابن ابی‌یعلی، محمد بن محمد، طبقات الحنابله، ج۲، ص۲۵۷.    
[۷۳] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۱۱۲.    
[۷۴] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۲۷.    
[۷۵] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۸.    
[۷۶] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۰.    
[۷۷] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۵۰.    
[۷۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
[۷۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۳۷۳.    
[۸۰] بدران، عبد القادر، المدخل الی مذهب الامام احمد بن حنبل، ص۴۱۸.
)
۱. ↑ ابن ابی‌یعلی، محمد بن محمد، طبقات الحنابله، ج۲، ص۲۵۷.    
۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۱۱۲.    
۳. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۲۷.    
۴. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۸.    
۵. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۰.    
۶. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۵۰.    
۷. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۳۷۳.    
۹. ↑ ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۲۴۷.    
۱۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۱.    
۱۱. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۰.    
۱۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۵۰.    
۱۳. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
۱۴. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۱۱۲.    
۱۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
۱۶. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۳۷۳.    
۱۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۵۰.    
۱۸. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۰.    
۱۹. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۸.    
۲۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۱۱۲.    
۲۱. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۱۱۲.    
۲۲. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    
۲۳. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۸.    
۲۴. ↑ ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۲۴۷.    
۲۵. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    
۲۶. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۹.    
۲۷. ↑ ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۲۴۷.    
۲۸. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    
۲۹. ↑ ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۲۴۷.    
۳۰. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۲۷.    
۳۱. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۹.    
۳۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۹.    
۳۳. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    
۳۴. ↑ ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۲۴۷.    
۳۵. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۹.    
۳۶. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    
۳۷. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۹.    
۳۸. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۰.    
۳۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۱۱۲.    
۴۰. ↑ ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۲۴۷.    
۴۱. ↑ ابو الیمن‌ علیمی‌، عبد الرحمن‌ بن‌ محمد، المنهج الاحمد، ج۲، ص۲۶۳.
۴۲. ↑ ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۲۴۷.    
۴۳. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۰.    
۴۴. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۹.    
۴۵. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۲۷.    
۴۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۱۱۲.    
۴۷. ↑ ابن ابی‌یعلی، محمد بن محمد، طبقات الحنابله، ج۲، ص۲۵۷.    
۴۸. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۹.    
۴۹. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    
۵۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
۵۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۵۰.    
۵۲. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    
۵۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۱.    
۵۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۵۰.    
۵۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
۵۶. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    
۵۷. ↑ ابو الیمن‌ علیمی‌، عبد الرحمن‌ بن‌ محمد، المنهج الاحمد، ج۲، ص۲۶۳.
۵۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۵۰.    
۵۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
۶۰. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    
۶۱. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۹.    
۶۲. ↑ ابن ابی‌یعلی، محمد بن محمد، طبقات الحنابله، ج۲، ص۲۵۷.    
۶۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۱۱۲.    
۶۴. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۲۷.    
۶۵. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۹.    
۶۶. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۱.    
۶۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۵۰.    
۶۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
۶۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۳۷۳.    
۷۰. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۲۷.    
۷۱. ↑ ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد، الذیل علی طبقات الحنابله، ج۱، ص۲۴۸.    
۷۲. ↑ ابن ابی‌یعلی، محمد بن محمد، طبقات الحنابله، ج۲، ص۲۵۷.    
۷۳. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۱۱۲.    
۷۴. ↑ ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۲۷.    
۷۵. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۰۸.    
۷۶. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۲۹۰.    
۷۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۱، ص۵۰.    
۷۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
۷۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۳۷۳.    
۸۰. ↑ بدران، عبد القادر، المدخل الی مذهب الامام احمد بن حنبل، ص۴۱۸.


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن علی حلوانی»، ج۴، ص۳۱۱.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 505 (قمری) | زادگان سال 439 (قمری) | شخصیت‌های قرن 6 (قمری) | فقهای حنبلی قرن 6 (قمری) | مؤلفان قرن 6 (قمری)
جعبه ابزار