مرسی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن یوسف مرسی (
۴۹۶ ـ
۵۶۵ هـ.ق) فقیه، اصولی، متکلم، مفسر، محدث، ادیب، نحوی، لغوی، خطیب و قاضی برجسته
اندلس بود.
او در شهرهای گوناگون شرق و غرب برای تحصیل علم سفر کرد و از مشایخ بزرگی چون ابوعلی صدفی، ابوبکر بن عربی و ابوالولید بن رشد دانش اندوخت.
وی مدتی در
اسکندریه نزد ابوالحجاج میورقی
فقه و
کلام فرا گرفت.
در
مکه نیز از رزین عبدری و ابن غزال
حدیث شنید.
ایشان شاگردانی همچون ابوالحسن بن هذیل تربیت کرد و محدّثانی چون ابن نوح و ابوالخطاب بن واجب از او روایت نمودند.
پس از بازگشت به مرسیه، به تدریس فقه و نقل حدیث پرداخت و در مساجد جامع مرسیه، بلنسیه و شاطبه خطبه می‌خواند.
او فردی خوش‌مشرب، بخشنده و متمایل به تصوف بود و در
علم لغت و کلام تبحر داشت.
مدتی نیز منصب قضاوت در بلنسیه و شاطبه و عضویت در شورای قضات اندلس را بر عهده داشت.
از آثارش
شجرة الوهم المُرَقیّة الی ذروة الفهم و
فهرست اسماء الشیوخ است.
ایشان در
ذی‌الحجه (۵۶۵ هـ.ق) یا
محرم (
۵۶۶ هـ.ق) در شاطبه درگذشت و در روضه منسوب به ابن عبدالبر دفن شد.
ابوعبداللّه محمد بن یوسف بن سَعاده مُرسی شاطبی اندلسی فقیه، اصولی، متکلم، مفسر، محدث، ادیب، نحوی، لغوی، خطیب و قاضی بود.
او در ماه
رمضان ۴۹۶ (هجری قمری) در مُرْسیه از شهرهای اندلس دیده به جهان گشود.
در همانجا نشو و نما یافت، هرچند بعدها ساکن شاطبه شد.
وی در طلب علم به شهرهای گوناگون شرق و غرب سفر کرد.
ابوعبداللّه از مشایخ بسیاری بهره گرفت؛ ازجمله مشایخ او
ابوعلی حسین بن محمد صدفی است.
او گذشته از اینکه روایات بسیاری از او روایت کرد، با دخترش نیز ازدواج کرد و به واسطه همین وصلت بسیاری از نوشته‌ها و کتاب‌های او را در اختیار گرفت.
ایشان در سال (
۵۲۰ هـ.ق) به اسکندریه رفت و از ابوالحجاج بن نادر مَیُورَقی علم فقه و کلام را اخذ کرد.
سال بعد به
حج رفت و در
مکه از امام مالکیه
ابوالحسن رزین بن معاویه عبْدری و ابومحمد بن صدقه، معروف به «ابن غزال» حدیث شنید.
ابوالحسن علی بن سند بن عیاش غسانی، ابومحمد بن ابی‌جعفر، ابومحمد بن عتاب، ابوعبداللّه خولانی، ابوعبداللّه بن حاج، ابوطاهر بن عوف، ابوطاهر سلفی، ابوزکریا زناتی،
ابوبکر بن العربی، ابوالولید بن رشد و
ابوبحر بن عاص اسدی از دیگر مشایخ او هستند.
محمد بن یوسف شاگردانی مانند ابوالحسن بن هُذیل داشتت.
همچنین حافظ ابوعبداللّه بن نوح و قاضی ابوالخطاب بن واجب نیز از او روایت کرده‌اند.
ابوعبداللّه مرسی در سال (
۵۲۶ هـ.ق) با کوله‌باری از علم و تجربه به مُرسیه بازگشت و به نقل حدیث و تدریس فقه روی کرد.
او روزهای جمعه نیز در مساجد جامع این شهر و شهر بَلنسیه و شاطبه به نماز و ایراد خطبه می‌پرداخت.
فصاحت و بلاغت و مهارت او در ایراد خطبه زبانزد خاص و عام بود.
اندلسی فردی بخشنده، شوخ‌طبع، خوش‌مجلس، خوش برخورد و متمایل به تصوّف بود و به علم لغت، به ویژه
غرایب لغت آشنایی کامل داشت.
او در علم کلام نیز مهارت خاصی پیدا کرده بود.
شاطبی مدتی متولی امر قضاوت در بلنسیه و سپس در شاطبه و همچنین عضو مجلس شورای قضات نیز بود.
عضویت در آن مجلس از افتخارات علما و قاضیان به شمار می‌آمد.
این مجلس مسئولیت صدور فتوا و حل مشکلات محاکم و قضات اندلس را بر عهده داشت.
محمد بن یوسف آثاری داشت که عبارت‌اند از:
• شجرة الوهم المُرَقیّة (المترقیّه) الی ذروة الفهم؛
• فهرستُ اسماءِ الشیوخ.
مرسی پس از کناره‌گیری از قضاوت در آخر ذی الحجه ۵۶۵ (هجری قمری) یا اول محرم ۵۶۶ (هجری قمری) در شاطبه درگذشت و در روضه منسوب به ابن عبدالبرّ به خاک سپرده شد.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «محمد بن یوسف مرسی»، ج۴، ص۳۸۵.
