محمد بن عبدالملک دیلمی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن عبدالملک دیلمی (زنده در
۵۸۹ هـ.ق) اطلاعات دقیقی از زندگی فردی، اجتماعی و علمی او در دسترس نیست.
از محتوای نوشته‌های او برمی‌آید که گرایشات صوفیانه داشته یا لااقل دیدگاه‌هایی ضدّ فلسفه را دنبال می‌کرده است.
برخی از آثار او به‌صورت نسخه‌های خطی باقی مانده‌اند و در متون پسینی به‌عنوان مرجع عرفانی مورد استناد قرار گرفته‌اند.
از میان آثار او عناوینی چون
اصلاح الاخلاق،
اصول مذاهب العرفاء،
الجمع بین التوحید و التعظیمو
برهان المحبّة در تصوف برجسته‌اند.
بعضی از آثار او مانند
مهمات الواصلین و
مرآة الأرواح به‌صورت نسخهٔ خطی موجود هستند
ابوثابت محمد بن عبدالملک شمس‌الدین دیلمی از حیات فردی، اجتماعی و علمی او اطلاعی در دست نیست.
تنها از بعضی از آثار او معلوم می‌شود صوفی بوده یا دست کم اندیشه‌های صوفیانه و ضدفلسفه داشته است.
دیلمی دارای آثاری است که عبارت‌اند از:
• اصلاح الاخلاق؛ •اصول مذاهب العرفاء؛
• تلخیص اصول مذاهب العرفاء؛
• برهان المحبَة در تصوف؛ • التجرید فی ردّ مقاصد الفلاسفه؛ • تخجیل الفلاسفه؛ • تصدیق المعارف؛ • الجامع لدلائل النبوات؛ • الجمع بین التوحید و التعظیم؛ • جواهر الأسرار؛ • سوانح السوانح؛ • عجائب المعارف؛ • عیون المعارف؛ • الآزال و الآباد؛ • المحبّة و الخُلَّة؛ • المعاریج؛ • المکان؛ • محک النفس؛ • کشف الحقائق بکُنْه الدقائق در تصوف؛
در یک مجلد است و باب‌ها و فصل‌هایی دارد که در سال ۵۸۹ (هجری قمری) از تألیفش فارغ شده است؛
• معرفة الفاظ العرفاء؛ • المسائل الملمع بالوقائع البدائع المبرهن بدلائل الشرائع
که خطی است و به‌گفته زرکلی، مؤلف در سال
۵۸۲ (هجری قمری) از تألیف آن فارغ شده است؛ اما در این کتاب از مسائلی در سال‌های مختلف پرسیده شده که آخرین آن سال
۵۸۷ (هجری قمری) است. از ویژگی‌های این اثر وجود الفاظ فارسی در آن است،
• مهمات الواصلین من الصوفیة البالغین که نسخه خطی در ۲۲ باب است؛
• مرآة الأرواح (خطی)؛ • شرح الانفاس الروحانیة جنید و ابن عطاءاللّه اسکندری (خطی)؛ • المرأة؛
• نُصرةُ الملة که در کتاب الجمع بین التوحید و التعظیم از این کتاب نام برده شده است.
ابوثابت تا سال ۵۸۹ در قید حیات بوده است.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «محمد بن عبدالملک دیلمی »، ج۴، ص۳۲۱-۳۲۴.
